کمیل بن زیاد نخعی که از نزدیکان امیرالمؤمنین علیه السلام است نقل میکند یک روز حضرت دست مرا گرفته و با هم به صحرا رفتیم آن روز حضرت حال خاصی داشتند وقتی به صحرا رسیدیم آهی کشیدند و به من فرمودند: يَا كُمَيْلَ بْنَ زِيَادٍ إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا فَاحْفَظْ عَنِّي مَا أَقُولُ لَكَ؛ ای کمیل این قلوب در واقع ظرف هستند و بهترین آن ها قلبی است که ظرفیت بیشتری داشته باشد پس آن چه اکنون به تو میگویم را در قلبت به خوبی حفظ کن! سپس حضرت حکمت 139 از حکمت های نهج البلاغه را بیان نمودند.
حضرت کلام خود را با این جمله آغاز نمودند: النَّاسُ ثَلَاثَةٌ فَعَالِمٌ رَبَّانِيٌ وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِيلِ نَجَاةٍ وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ؛ مردم سه گروه هستند گروه اول کسانی هستند که به علم الهی دست یافته اند، گروه دوم کسانی هستند که به دنبال تحصیل این علم هستند تا بتوانند نجات یابند و گروه سوم افرادی هستند که مانند پشه سرگردان بوده و با هر بادی مسیرشان عوض میشود آن ها نه از نور علم بهره ای دارند و نه به مکان امنی پناه بردند.
سپس حضرت میان علم و ثروت مقایسه کرده و دربارۀ مزیت های علم و عالم مطالبی بیان کردند. سپس به سینۀ خود اشاره کرده فرمودند: هَا إِنَّ هَاهُنَا لَعِلْماً جَمّاً لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً؛ ای کمیل در سینۀ من علم فراوانی انباشته شده ای کاش کسی را مییافتم که این علوم را به او منتقل می کردم. سپس حضرت فرمودند: مردم یا هوش خوبی دارند اما به دنبال دنیا هستند و یا اهل حق هستند اما هوش خوبی نداشته و با اولین شبهه دچار تردید می شوند و یا به دنبال لذت و شهوت و مال اندوزی هستند که هیچ کدام از آن ها نمی توانند این علوم را تحمل کرده و از دین پاسداری کنند، آن ها بیشتر شبیه چهارپایانی هستند که فقط به دنبال چریدن هستند سپس فرمودند: كَذَلِكَ يَمُوتُ الْعِلْمُ بِمَوْتِ حَامِلِيهِ؛ و در این شرائط علم با رفتن عالم از بین می رود.
حضرت در انتهای فرمایشاتشان در بارۀ اولیاء الهی صحبت کرده و اوصاف آن ها را ذکر کردند و وقتی اوصاف اولیاء الهی را بیان می کردند حال حضرت منقلب شده و از دلتنگی و اشتیاق دیدار این افراد آهی کشیده فرمودند: آهِ آهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْيَتِهِمْ. در این جا حضرت کلام خود را خاتمه داده فرمودند: ای کمیل کلام من تمام است اگر می خواهی برگرد.
برای دریافت شرح کامل این حکمت می توانید به لینک زیر مراجعه کنید.
شرح حکمت ۱۳۹ - جلسه اول (کدام علم ، کدام روحانی ؟)
شرح حکمت ۱۳۹ - جلسه دوم (کدام علم ، کدام روحانی ؟)